Kur ishin barinj, si shenjë se ishin dashur, ata kishin vizatuar diellin në stenën e gurtë te Kroi i Lugut të Gjatë dhe dy dele. Më vonë baresha ishte martuar me detyrimin e familjes, e ashtu edhe bariu…

Për ta kujtuar nostalgjinë, pas pesëdhjetë vitesh, bariu që ishte tashmë plak, kishte shkuar të vizitonte vendin e dashurisë me bareshën dhe për ta kompletuar legjendën kishte nxjerr fasuletën e saj nga zgavra e gurit dhe i kishte dhënë fund jetës, duke e lënë fasuletën e saj mbi fytyrën e tij…

Me siguri, u kaplon nostalgjia ndonjëherë. Për ndonjë të dashur, për kohë rinie, apo për kohë të tjera të arta… Kush flet sot për pleqërinë?

Pakkush. Nastradinit i ishte sëmurë gruaja dhe ai qante tek koka e saj çdo ditë. Qante se ajo do të vdiste. Një ditë erdhi fqinja ta shihte dhe kur pa Nastradinin të qante, i tha:

“Mos qaj, sepse në sëmundjen e gruas tënde nuk ka asgjë të rrezikshme!”.
Nastradini i tha:

“E di që nuk ka rrezik, por sikur të vdiste sot do bënte mirë, se nesër do kem shumë punë e nuk do të kem kohë të qajë për të!”.

Sot, ashtu si në kohën e Nastradinit, me apo pa shaka, nuk ka kohë askush as për t’i kujtuar nostalgjitë.

Ishte sëmurë një plak dhe babai më mori me vete të shkonim ta vizitonim për t’i dhënë lamtumirën e fundit për së gjalli. Ai ishte shtrirë në shtrat dhe rrallëherë mund ta thoshte ndonjë fjalë. Unë isha i vogël sa mezi e mbaj mend ngjarjen. Ishte rrugë e gjatë për mua deri te miku ynë. Tri kilometra rrugë në këmbë për t’i kërkuar ndjesë?!

Në një moment, në odën e tij, babai e pyeti plakun me mjekër të bardhë: “A je mirë?”.

Ai e lëvizi kokën dhe nxori një fjalë nga goja, por unë nuk e dëgjova, sepse foli më zë të ulët. Babai i ishte ofruar te koka dhe priste ndonjë fjalë të tij, e që, pas pak. plaku i tha: “Ma bëj hallall!”.

Nuk qëndruam shumë, sepse ishte një atmosferë e zymtë…

Dhe, përsëri po kthehem te Nastradini. Ishte sëmurë Nastradini dhe po qëndronte në shtrat. Vinin njerëz ta shihnin, Nastradinin e çudive.

Një ditë ai u ngrit, u ul në shtrat dhe u tha të bijve:

“Jam shëruar e nuk kam asgjë. U thoni atyre që duan të vijnë t’më shohin se nuk jam më i sëmurë!”.

Rrugës për në shtëpi e pyeta babanë:

“Pse erdhëm te plaku?”.

Babai më tha:

“T’i merrnim hallallin njëri-tjetrit, sepse para 20 vitesh ai e kishte kositur grurin në arat tona dhe mund të jetë bërë ndonjë gabim gjatë punës, mund t’i jetë vonuar buka, uji a kujdesi, prandaj ishte rendi t’i kërkoja ndjesë”.

“Po nëse nuk të falë?”, e pyeta babanë.

“Atëherë, me barrën e tij ngarkohem në botën tjetër”, ma ktheu babai.

Unë edhe sot kam nostalgji për atë që t’i kërkohet dikujt ndjesë, edhe pa i pasur borxh gjë. Thjesht, duke u nisur nga parimi i rastësisë se dikujt mund t’i kesh mbetur në hak gjatë jetës pa dije e qëllim.

Në shtetin tonë për këtë virtyt më nuk flet askush. Madje, jo që nuk flasin, por as nuk dinë që ka ekzistuar. Ndërkohë, në Radio “Dukagjini” dëgjova një lajm interesant. Një person kishte gjetur një kuletë në të cilën kishte 200 dollarë dhe 250 euro. E kishte paraqitur rastin në stacionin e policisë dhe kërkonin pronarin.

Pak ka këso njerëz që nuk e duan djersën e huaj. Pak kemi kësi rasti që nuk e do të huajën. Shihni kronikat e zeza në Kosovë e Shqipëri!

Tmerr. Lloj-lloj rasti… Shihni kreun e lartë shtetëror që u arrestua për toka të “blera”. Pra, të përfituara me çmim simbolik e të shitura me miliona!
A nuk është edhe ky një tmerr, a?

Kush ka sot nostalgji?

Askush sot nuk di ta lodhë mendjen për hesape nostalgjie të së kaluarës. T’i thuash një të riu se është jetuar kështu e ashtu në një kohë jo të largët, do të thotë pa hezituar: “Lëre më atë kohë, bre! Punë hajgareje!”.

Pra, punë hajgareje do të ishte po t’i rrëfeje dikujt jetën e kaluar të mbushur me virtyte. E, sot nuk çmohen virtytet, sepse nuk ka fare virtyte.

Do ishte vetëm përrallë dhe asgjë më shumë. Një përrallë si e një njeriu që kishte provuar ta imitonte të vdekurin në varr…

Del një burrë në shëtitje. Kalon rreth varreve. Sheh një varr që ish bërë rrafsh me tokë… Thotë me vete: “Do të provoj të mësohem me vdekjen. Dua ta imitoj të vdekurin”.

Bie mbi varr dhe, me të rënë aty, i dëgjon disa zile nga kuajt që kalonin rrugës. Në momentin kur u ofruan kuajt ai u ngrit e kuajt u trembën… Njerëzit që ishin në qerre ranë në tokë… Morën nga një hu nga rrethoja e varreve dhe iu afruan të “vdekurit”.

“Kush je ti që na i trembe kuajt?”.

“Jam një i vdekur që sapo dola nga varri të shëtis pak!”, ua ktheu ai.

Kalimtarët, nga frika se “i vdekuri” do i sulmonte, i hipin dru derisa mendojnë se e kanë mbytur.

Kur kthehet në shtëpi, kur e pa gruaja në atë gjendje, i tha:

“Çka ka ndodhur me ty, o njeri?! Çka je mbuluar i tëri me gjak?!”.

“Çdo gjë qe në rregull deri në momentin kur u trembën kuajt…”.

Andaj, edhe sot duan të kenë të gjithë nam dhe të jenë të famshëm, por fama nuk u përket të gjithëve. Fama u përket atyre që pajisen nga natyra me talentin dhe pastaj e përplotësojnë atë me mësim dhe edukim.

Një burrë hyn në mesin e grave në momentin kur kishte vdekur i zoti i shtëpisë dhe, pasi i dëgjoi vajtoret se si i thurnin lavde të vdekurit, i hyri në lakmi të vdiste. Me t’u kthyer në shtëpi i thotë gruas:

“Nuk ishte keq të vdesësh. Kam menduar se të vdesësh nuk ka më keq, por nuk m’u duk edhe aq keq. A thua, si do të këndojnë për mua, grua?”.

“Meqë je shumë kureshtar, o njeri, bjer në shtrat dhe po të këndoj…”, ia ktheu ajo.

Burri ra në shtrat e gruaja nisi ta këndonte:

“Ore burrë, ti ke qenë kështu e ke qenë ashtu… Ke qenë i madh, ke qenë trim… Sa e sa armikun e ke vrarë, e ku po më lë mua kështu…O burrë, sa gruaja të ka dashur, sa të mirën e ke bërë, sa varret i ke vizituar e sa botën e ke shkelur… Sa kam vuajtur për ty deri të mora e sa të lumtur më bëre pasi u martuam…”.

Gruaja e vajtonte e burri qante… Dhe, më në fund, gruaja i ofrohet dhe i bie shuplakë.

“Pse më mëshove grua?!”, i tha ai.

“Qohu se ti nuk ke qenë e as nuk je askush e tash po të duket ty që, me të vërtetë, ke qenë me rëndësi, a?! Qohu se të kam gënjyer e nuk ka asgjë të vërtetë në atë që këndova!”, ia kthen ajo.

Burri ngrihet nga vendi ku imitoi të vdekurin, por kënga i kishte pëlqyer. Të nesërmen hyri në dhomë dhe nisi ta këndojë veten, me këngët e gruas, duke kujtuar nostalgjinë…

Vetëvritet për nostalgji!

Se nostalgjia është e fortë te burrat e vërtetë, këtë e dëshmon një burrë i moshës 70 vjeç. Tregimi i një legjende që ka lënë pas vetes një dëshmi, ka për protagonistë dy vetë të kohës së çobanisë, si në këngën e Isuf Maleshit.

Kishin ruajtur bagëtinë një djalë e një vajzë nga dy mëhallë të një fshati. Takimi te Kroi i Lugut të Gjatë bëhej në mesditë. Takim pas takimi dhe u dashuruan në njëri-tjetrin. E, si kujtim dashurie në stenën e “Gurkorbit” gdhendën një figurë që simbolizonte dashurinë e tyre… Gdhendën diellin dhe dy dele. Dhe, ditë pas ditësh, me t’u kuptuar lidhja e tyre, babai i bareshës e marton vajzën shtatë fshatra larg.

Ndërkohë, martohet edhe bariu. Fasuletën që e kishte marrë nga baresha, bariu e kishte futur në një zgavër guri dhe e mbulon me gurë të tjerë…

Jeta vazhdonte, por dashuria për njëri-tjetrin nuk shuhej. Ditë pas ditësh e vit pas vitesh bariu, kur i bëri 70 vjet, u përmallë ta shihte vendin ku ishin dashur me bareshën. Kur arrin te vendi e kaplon malli, mërzia. Kur e nxjerrë fasuletën dhe e kujton se si ia kishte dhuruar ajo vetë, vendos të vetëvritej, duke lënë fasuletën e saj mbi fytyrën e tij…

Safet Krivaça (Kosovarja)